Monety Schneidemühl

Pieniądz zastępczy

Pieniądz zastępczy pojawia się wtedy, gdy z powodu kryzysu obieg pieniądza zostaje zachwiany. Na naszych ziemiach takim momentem był wybuch I wojny światowej. W momencie, gdy znikał pieniądz pełnowartościowy, a w rozliczeniach brakowało drobnej monety, władze miasta, a często nawet przedsiębiorstwa wprowadzały do obiegu pieniądz zastępczy. Pierwotnie były to głównie emisje cynkowe, jednakże już w roku 1918 ok. 90 % emisji bitych było w żelazie. Jako, iż zarówno cynk jak i żelazo są metalami podatnymi na korozję częstokroć dla przedłużenia żywotności monet stosowano różnego rodzaju powłoki ochronne. wydawane były bez oficjalnego zezwolenia władz państwowych, jednakże za milczącą ich zgodą. Emisje te mimo iż naruszały obowiązujące prawo były jednak koniecznością. Aby uchronić się przed zarzutem bezprawnego wydawania pieniędzy wydawcy ich umieszczali na monetach rozmaite nazwy mające odróżnić je od pieniądza oficjalnego i podkreślić zastępczy ich charakter. Częstokroć bowiem emisje te tłumaczono jako znaczki wartościowe służące do wydawania reszty lub znaczki oszczędnościowe jak było w przypadku emisji kas oszczędnościowych. Był to oczywiście tylko pewien wybieg, gdyż monety te były faktycznie pieniądzem. Często zapis ten można spotkać w skróconej wersji jako „Kleingeldersatz”, „Ersatzgeld”, „Ersatzgeldmarke” lub „Geldersatzmarke”.

Równolegle do tych określeń w trakcie wojny stosowano także nazwy „Kriegsgeld” (pieniądz wojenny), „Kriegsnotgeld” (pieniądz wojenny wydany z konieczności), a po zakończeniu działań wojennych określenie „Notgeld” (pieniądz wydany z konieczności).

I tak najczęściej spotykanym określeniem jest „Kleingeldersatzmarke”, co w swobodnym tłumaczeniu oznacza „znaczek zastępujący pieniądz zdawkowy”.

Zapraszam również do obejrzenia drukowanych notgeldów.

1. https://poszukiwanieskarbow.com/numizmatyka/lokalne/lokalne.html
2. http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Pieni%C4%85dz_zast%C4%99pczy_na_G%C3%B3rnym_%C5%9Al%C4%85sku_(1914_%E2%80%93_1924)
3. https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=PIENI%C4%84DZ_ZAST%C4%98PCZY