Mosty i tamy miasta

Mosty i tamy miasta

Artykuł jest własnym tłumaczeniem książki: K. Boese, Gesichte der Stadt Schneidemühl, wydanej w 1935 roku; rozdział pt.: „Die Brücken und Dämme der Stadt”. Przypisy własne.

O pierwszej budowie mostu na rzece Küddow w naszym mieście brak informacji. Ówcześni mieszkańcy z pewnością wybrali najwęższy punkt na budowę przeprawy przez rzekę.  Dokumenty dowodzą, że most u zbiegu Mühlen– i Bromberger Straße nie jest stary. Pierwszego przejazdu za „Uberbrück” należy szukać gdzie indziej. Trasa łącząca stare miasto z przedmieściami, które być może są równie stare, z pewnością istniała już w najdawniejszych czasach.

Wydaje się, że nazwa Brückenstraße daje nam wskazówkę. Chociaż wąska ścieżka prowadziła przez Mühlenfließ, żaden most nie był potrzebny, aby przejść przez ten strumyk. W 1823 roku prowadziła przez nią tylko jedna kładka, a wąską uliczkę nazywano „Gangsteig”, która prowadziła od Starego Rynku do Nowego Rynku jako Brückenstraße. Skąd wzięła się nazwa Brückenstraße? Z pewnością była to droga z Nowego Rynku do mostu, który zaczynał się w trakcie tej drogi przez Stary Rynek na początku dzisiejszej Gerberstraße i prowadził przez wąską tu rzekę Küddow (Zgordalina lub Gordalina). Ścieżka przez łąkę była wybrukowana jako tama z bali i prowadziła pod młynem Küddow ponownie przez most do przedmieścia „Samoscz” (za = hinter, moscz = brücke, = Uberbrück); Odnalezione tam wcześniej pniaki, które należy traktować jako pozostałości po filarach mostu, potwierdzają to przypuszczenie. Wąska droga mostowa nie była wykorzystywana do ruchu promowego; powstał prawdopodobnie dopiero po wybudowaniu Nowego Rynku po pożarze w 1626 r. jako traktu łączącego obie części miasta. Większość ruchu odbywała się z mostu na Wasserstrasse, a stamtąd na Grosse Kirchenstrasse do Usch lub na Mühlenstrasse przez Neuer Markt do Schönlanke.

Na Wasserstraße znajdował się mały most nad strumieniem, który ­wziął swój początek na południe od Alter Markt, a drugi nad Mühlenfließ w późniejszej farbiarni Erbguth. Za tą posiadłością ­oba strumienie połączyły się i wpadły do Küddow bezpośrednio nad obecnym mostem Küddow.

Stare mosty na rzece Küddow nadal istniały, kiedy Schneidemühl przeszedł pod panowanie Prusów. Wraz z powstaniem Poststraße pojawiła się niedostatek mostów. Chciano też skrócić drogę do Bromberg przez Schmilau, dlatego rozważano plan budowy nowego mostu. Już wtedy stan starego mostu musiał budzić niepokój; ponieważ kiedy Fryderyk Wielki podróżował przez Schneidemühl w 1784 r., „zapora” (Rüsterallee) i most „musiały zostać jak najszybciej naprawione”. Początkowo pomysł zakładał budowę nowego mostu przy koszarach. Za wszelką cenę chcieli go przenieść „w inne odpowiednie miejsce”. W dniu 30.3.1790 r. delegacja izby zameldowała się w Berlinie: „22 marca 1790 r. dyrektor izby von Wobeser, dyrektor budowlany Schüler oraz radny wojenny i podatkowy Schröter ustalili miejsce, gdzie ten most byłby najwłaściwszy i jak najmniejszym kosztem zbudowany, a mianowicie między starymi mostami a kościołem. Ta okoliczność oznacza, że ​​most może mieć tylko 150 stóp długości i 16 stóp szerokości, podczas gdy grobla (od mostu do przedmieść) musi być 442 stopy dłuższa i 5 stóp szersza”. Plan uzyskał królewską aprobatę. W dniu 18 kwietnia 1790 roku koszty budowy zostały z góry zatwierdzone z funduszu na budowę kościoła ewangelickiego, a most mógł zostać ukończony latem 1790 roku. Budowę przejął mistrz stolarski Drewfitz za 568 talarów i 5 gute Groschen[1] z dostawą darmowego drewna i wykorzystaniem starego drewna mostowego. W tym samym roku remont 8 innych mniejszych mostów znajdujących się na terenie miasta kosztował administrację miasta 18 talarów.

Tych 8 mostów należy szukać w następujących miejscach: na Wasserstraße, opisane powyżej, nad „Bache” wpływającym do i wzdłuż Milchstraße, jeden na Posenerstraße, drugi na Kleine Kirchenstraße, trzeci w Mühlenstraße krótko przed zbiegiem z Mühlenfließ; most na drodze do Usch (Zeughausstraße) prowadził nad Färberfiß, siódmy i ósmy to małe mosty i znajdowały się na „Damm”[2] (Rüsterallee), jeden w pobliżu późniejszej kaplicy baptystów, drugi u zbiegu „Dammes” przy Friedrichstraße, czyli bezpośrednio na zachód od dawnego gimnazjum, gdzie wąski dopływ rzeki Mühlenfließ prowadził wodę pod tamę.

Ponieważ dochody gminy były bardzo niskie, utrzymanie mostów i tam było dla magistratu dość trudne. Uszkodzone tamy miały zostać wypełnione 13 464 ładunkami piasku w 1791 r., a mieszczanie stawiali opór i wielokrotnie prosili o zwolnienie z tych prac. Ale wszystkie prośby były bezskuteczne, a ładunki musiały być wykonywane pod groźbą egzekucji wojskowej. W 1802 r. podwyższono Küddowdamm, wyposażono go w przyczółki i wybrukowano strop. Na tej tamie znajdował się przepust o szerokości 60 stóp, który służył jako odpływ wiosennej powodzi.

Drugi most na rzece Küddow powstał po wybudowaniu obiektów stacji. Chciano skrócić drogę do stacji kolejowej dla mieszkańców i pracowników kolei mieszkających na przedmieściach Bromberg, a mianowicie na Brauerstraße, i zbudowano kładkę dla pieszych w kierunku „Heringsviertel”, znanego pod nazwą „Notbrücke”.

Trzecim mostem zbudowanym w latach tuż przed I wojną światową był „Lindwurmbrücke” w ciągu ówczesnej Breite Straße, poprzednik mostu Karla Krause’a. Jego pozostałości wykorzystano do budowy mostu w pobliżu Eichberg .

Do dziś pamięta się budowę masywnego mostu drogowego w miejscu „Lindwurmbrücke”. To dzięki ówczesnemu burmistrzowi Krause, którego imię nosi, budowa powstała. Pejzaż miejski zyskał piękniejszy wygląd, a ­ruch znacznie wzrósł.

[1] 1 Reichsthaler (1 talar) = 24 Guter Groschen; 1 Guter Groschen = 12 Pfennings.

[2] Damm – zapora