Johanniskirche
Johanniskirche
Trzeci kościół ewangelicki, św. Jana Ewangelisty, stanął przy skrzyżowaniu ulic Bismarcka (ob. Buczka) i Albrechta (ob. Okrzei). Wzniesiono go w latach 1909-1911 według projektu architekta Friedricha Oskara Hossfelda w stylu neogotyckim. Dominującym elementem świątyni była najwyższa w mieście wieża o wysokości 53 m. We wnętrzu zwracały uwagę przede wszystkim: umieszczony w ołtarzu głównym obraz Chrystusa modlącego się w Ogrodzie Oliwnym autorstwa Klary Hensel z Berlina, bogato zdobiona ambona, chrzcielnica w kształcie kielicha wykonana z piaskowca oraz organy. Koszt budowy kościoła zamknął się sumą 202 tysięcy marek. Świątynia dysponowała 820 miejscami siedzącymi. W czasie wojny kościół został wypalony i zdewastowany, a później rozebrany. Do dzisiaj zachowała się plebania należąca obecnie do wspólnoty ewangelickiej. Warto wspomnieć, że w trakcie walk o miasto 8 lutego 1945 r, żołnierze sowieccy z 5. kompanii 1285. Pułku Piechoty zostali okrążeni przez Niemców w kościele i sąsiedniej kamienicy. Bronili się przpz 36 godzin, aż do nadejścia odsieczy.
fragment książki "Było takie miasto" wydane przez Muzeum Stanisława Staszica w Pile
